De Oranjes van het verleden naar het heden: Deel 2: 1544-1584

In de serie De Oranjes van het verleden naar het heden behandeld Royalfan Anja, de geschiedenis van de oranjes in 15 delen vanaf 1163 tot heden. Nu het tweede deel.

Wapen van de Nassau’s sinds de 13e eeuw Wapen van Koning stadhouder Willem III

Deel 2: 1544-1584

Het Huis Oranje-Nassau komt voort uit het Huis Nassau uit Duitsland en ontstond in 1544. Willem I, graaf van Nassau-Dillenburg (1533-1584), ook wel bekend als Willem van Oranje of Willem de Zwijger, was elf jaar, toen bekend werd dat zijn neef Rene van Chalon hem al zijn bezittingen heeft nagelaten. Maar voordat de keizer instemt met de bepalingen van het testament vinden er lange en pijnlijke onderhandelingen plaats. En in de 1e plaats voor zijn ouders, graaf Willem en gravin Juliana. Want Keizer Karel koestert nogal wat bedenkingen tegen de Lutherse leer waarin de jonge erfgename wordt opgevoed op slot Dillenburg. Een protestantse vorst in de Nederlanden dat kon toch echt niet. Graaf Willem moest verhuizen naar de Nederlanden en ontrokken worden aan de invloed van zijn ouders. En zo al het geschiede. Willem mag de erfenis aanvaarden, op voorwaarde dat hij verder als Nederlands edelman in het Katholieke geloof zal worden opgevoed. Uiteindelijk zwichten zijn ouders voor de machtige wil van de Keizer en hebben hun zoon laten gaan.

In de 18e eeuw stierf de tak van Willem van Oranje echter uit, doordat stadhouder Willem III kinderloos stierf. De nazaten van de broer van Willem van Oranje, Willem Jan VI van Nassau-Dillenburg zetten de lijn van het huis Oranje-Nassau toen voort. Dus sinds die tijd stammen de leden van het koningshuis niet meer via de mannelijke lijn af van Willem van Oranje.

Nassau is een voormalig Duits graafschap. Later wordt het een vorstendom en tenslotte een hertogdom. Het Huis Nassau had twee takken: de Ottoonse en de Walramse lijn.

Het Huis Oranje-Nassau stamt af van de Ottoonse lijn, de groothertogelijke familie van Luxemburg van de Walramse lijn.

Keizer Karel V wil voorkomen dat door vererving de bezittingen van de Nassaus in Nederland en Duitsland in handen van één persoon, Willem van Oranje, komen. Willem van Oranje erft daarom wel alle bezittingen van René van Chalon, maar zijn broer, Jan de Oude, volgt hun vader op in het graafschap Nassau en wordt de stamvader van de Friese tak van de Nassaus.

Engelbert I van Nassau x Johanna van Polanen
                                        /
Jan IV 1410-1475 x 1440 Maria van Loon-Heinsberg 1426-1502
                                /
Engelbert II 1451-1504   Stadhouder der Nederlanden                         Jan V 1455-1516
                                                                                                                      /

                                                                                                             Willem de Rijke
                                                                                                                    /
                                                                                                Kinderen o.a. Jan de Oude en Willem I

Engelbert II heeft geen wettelijke nakomelingen. Erfgenaam wordt de broer van Willem de Rijke: Hendrik III

Herndrik III trouwde met  Claude van Chalon. Hun zoon Rene van Chalon werd Stadouder van Holland, Zeeland en Gelre

Rene had geen wettige nakomelingen, erfgenaam wordt Willem I, graaf van Nassau Dillenburg 1533-1484

Graaf Jan V van Nassau *09-11-1455 +30-07-1516 x 11-02- 1842 X Elisabeth, landgravin van Hessen * mei 1466 + 17-01-1523

Kinderen:
1) Hendrik III *12-01-1483 + 14-09-1538
2) Jan jong overleden
3) Ernst jong overleden
4) Willem De Rijke
5) Elisabeth * 1488 + 1559 getrouwd met Johan, Graaf van Wied
6) Maria * 1491 + 1547 getrouwd met Jobst I, graaf van Holstein

Jan V was in 1504 en 1505 stadhouder van Gelre en Zutphen. In 1504 erfde hij Breda en Vianden van zijn broer Engelbrecht II van Nassau. Na zijn overlijden erfde zijn zoon Hendrik III van Nassau zijn Nederlandse bezittingen. De Duitse bezittingen, Nassau-Dillenburg, gingen naar zijn zoon Willem de Rijke, de vader van Willem van Oranje.

Graaf Willem De Rijke *10-04-1487 op slot Dillenburg + slot Dillenburg 06-10-1559 x 1e mei 1506 Walburga van Egmont * 29-10-1490 +07-03-1529 x 2e 29-09-1531 Juliana van stolberg * 15-02-1506 +18-06-1580

Uit het 1e huwelijk:
1) Elisabeth *01-10-1515 +31-01-1523
2) Magdalena *06-10-1522 +18-08-1567 x Herman, graaf van Nieuwenaar en Meurs 1514-1578


Uit het 2e huwelijk:
3) Willem *24-04-1533 +10-07-1584

4) Hermanna *09-08-1534 + jong

5) Jan de Oude *22-11-1536 +28-10-1606 komt een apart deel van de Friese Nassau’s

6) Lodewijk *10-01-1538 +15-04-1574

7) Maria *18-03-1539 +28-05-1599 x Willem IV van den Bergh

8) Adolf *11-07-1540 +23-05-1568

9) Anna *21-09-1541 +12-02-1616 x Albrecht, graaf van Nassau-Weilburg 1537-1593

10) Elisabeth *25-09-1542 +18-11-1603 x Conrad, graaf van Solms-Braunfelds 1542-1592 Zij zijn de grootouders van Amalia van Solms, echtgenoot van Frederik Hendrik van Oranje

11) Catharina *19-12-1543 +25-11-1624 x 1560 Gunther van Schwarzburg-Arnstadt

12) Juliana *10-08-1546 +31-08-1588 x 1675 Albrecht van Schwarzburg-Arnstadt

13) Magdalena *15-12-1547 +16-06-1633 x Wolfgang von Hohenlohe-Weikersheim

14) Hendrik *15-10-1550 +14-04-1574

Willem de Rijke had een bastaardzoon: Gottfried van Nassau, ook bekend als Gottfried von Nassau-Löhnberg, kreeg van zijn vader de lenen te Löhnberg en Camberg. Zijn tak stierf in 1636 uit met het overlijden van zijn kleinzoon Hans Wilhelm von Nassau.

Links Willem van oranje. Rechts de vier broers van Willem van Oranje: de graven van Nassau Jan VI (1536-1606), zittend, Hendrik (1550-74), Adolf (1540-68) en Lodewijk (1538-74), ca. 1630.

Willem I, graaf van Nassau, Prins van Oranje, stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht *slot Dillenburg 24-04-1533 +Delft 10-07-1584

De Keizer stelde wel als voorwaarde dat Willem zijn opvoeding voltooide aan het Keizerlijke hof in Brussel. Ook moest hij katholiek worden opgevoed. Willems Lutherse ouders stemden daarmee in. Vanaf dat moment was Willem de Prins van Oranje.

Links Keizer Karel V en rechts koning Filips II

Keizer Karel V raakte zeer gesteld op de jonge Prins, die mede daardoor snel carrière maakte. De opvolger van Karel V, Koning Filips II van Spanje als Heer der Nederlanden, benoemde Willem in 1559 tot stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht. Daarna verslechterde de verhouding tussen beiden snel. Willem van Oranje had moeite met de Brusselse centralisatiepolitiek. Bovendien steunde hij de vervolging van de protestanten door Spanje niet. Op 10 juli 1584 werd Prins Willem I in Delft vermoord door Balthasar Gerards.

Willem van Oranje wordt ook wel 'Vader des Vaderlands' genoemd. Zijn bijnaam was Willem de Zwijger, niet omdat hij weinig zei, maar omdat hij nooit het achterste van zijn tong liet zien. Zijn officiële titels waren: Willem I, Prins van Oranje, Graaf van Nassau, Katzelnbogen, Vianden, Dietz, Buren, Lingen en Leerdam, Markies van Veere en Bergen op Zoom, Burggraaf van Antwerpen, Baron van Breda, IJsselstein, Diest en Cuyck.

Anna gravin van Buren

Willem trouwde 4 keer en wel als 1e met Anna, gravin van Buren op 8 juli 1551. Zij is * maart 1533 en + Breda 24-03-1558. Dit huwelijk was buitengewoon gelukkig en voor Willem was de vroegtijdige dood van zijn “Tanneque” een grote schok. Hij zocht troost in de armen van de Vlaamse Eva Elinck en uit deze verhouding werd in 1559 een zoon geboren: Justinus van Nassau (1559-1631)

Uit het huwelijk van Willem en Anna worden 3 kinderen geboren:

1) Maria *22-11-1553 +07-12-1555

2) Philips Willem *19-12-1554 +20-02-1618 x23-11-1606 Eleonora van Bourbon-Condé *30-04-1587 +20-01-1619 kinderloos huwelijk

3) Maria *07-02-1556 +10-10-1616 x07-02-1595 graaf Filips van Hohenlohe *17-02-1550 +06-03-1606

Filips Willem

                                                                                            

Bij de dood van zijn vader in 1584 erfde Filips Willem het vorstendom Oranje en het graafschap Buren. In 1596 mocht hij weer naar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden reizen. Op dat moment werd hem echter de toegang tot de Republiek ontzegd omdat hij niet vertrouwd werd. Men beschouwde hem als vrome katholiek aanhanger van Spanje. Sinds 1596 woonde Filips Willem in de Zuidelijke Nederlanden in het Paleis van Nassau te Brussel. Op verzoek van de Noordelijke Staten-Generaal hield hij zich niet bezig met politieke zaken. In 1599 werd hij ridder in de Orde van het Gulden Vlies.

Bij het tekenen van het Twaalfjarig Bestand in 1609 ontving hij alle Nassause bezittingen in de Zuidelijke Nederlanden. Met zijn protestantsgezinde broers Maurits en Frederik Hendrik voerde hij een felle strijd over de erfenis van zijn vader. Nadat hij in 1609 zijn rechten deels terug kreeg en hij weer toegang had tot de Republiek woonde hij korte tijd in Breda.




Links Maria en rechts haar echtgenoot Filips

Maria werd vernoemd naar Maria van Hongarije, de zus van keizer Karel V en landvoogdes der Nederlanden. Na de dood van Anna van Egmont in 1558 nam Maria van Hongarije Maria en haar broer Filips Willem onder haar hoede en zorgde voor een opvoeding aan haar hof. In 1567 vertrok Maria met haar vader naar Dillenburg.
Maria zette zich in om haar broer Filips Willem vrij te krijgen uit Spanje, waar hij door Filips II gegijzeld werd gehouden. Later koos Maria opnieuw de zijde van Filips Willem, die met zijn halfbroers Maurits en Frederik Hendrik in een hevige strijd verwikkeld was over de nalatenschap van hun vader.

                                                                                                          

Anna van Saksen

Willem van Oranje trouwde voor de 2e maal op 24 augustus 1561 met Anna van Saksen, dochter van de Keurvorst Maurits van Saksen. Zij *23-12-1544 +18-12-1577

Uit dit huwelijk komen 5 kinderen te weten:
1) Anna * en + 31-10-1562
2) Anna *05-11-1563 +13-06-1588 , zij huwde haar neef Willem Lodewijk van Nassau Dillenburg *13-03-1560 +31-05-1620 stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe.
Het huwelijk was tegen de zin van Jan de Oude, de vader van Willem Lodewijk vanwege de schulden van Willem van Oranje. Een ander beletsel was het gegeven dat zij neef en nicht waren. Anna kreeg uit het sterfhuis van Willem van Oranje een jaarrente van 2.000 gulden mee. Anna werd echter al snel ziek en zij overleed tijdens haar eerste zwangerschap in juni 1588. Willem Lodewijk kwam het verlies van zijn vrouw niet te boven en is nooit hertrouwd.

3) Maurits *18-12-1564 +08-12-1566

4) Maurits *14-11-1567 +23-04-1625, de latere stadhouder opvolger van zijn vader in 1584. Maurits is nooit getrouwd, maar heeft wel verschillende kinderen van verschillende vrouwen.

5) Emilia *10-04-1569 +16-03-1629 X 07-11-1597 Emanuel van Portugal * 1568 +22-06-1638 Emanuel was de buitenechtelijke zoon van de Portugese troonpretendent António van Crato en Anna Barbosa.

 Links Emilia en rechts Emanuel     

Het huwelijk was fel omstreden. Emanuel was rooms-katholiek, terwijl Emilia afkomstig was uit een calvinistische familie, die niets zag in een gemengd huwelijk. Hierop besloten de verloofden zich in het geheim te laten trouwen door een rooms-katholieke priester. Toen Emilia’s familie daar lucht van kreeg (waarbij vooral haar broer Maurits zich hevig tegen het huwelijk had verzet) werd zij onder huisarrest geplaatst, waarna Emanuel besloot naar Wesel te vluchten. In december 1597 lukte het Emilia zich te verenigen met haar echtgenoot.

Anna van Saksen had uit een relatie met Jan Rubens een dochter:
Christina Dietz *22-08-1571 +1637/1638. Tot haar 16e dacht Christina dat ze een dochter was van Willem van Oranje. Bij het bereiken van haar huwbare leeftijd is zij achter de waarheid gekomen. Ze is echter nooit door Willem van Oranje erkend, maar zij is wel opgenomen in het gezin van Willem. Zij trouwde op 10 december 1596 met Johann Wilhelm von Welschenengst-Bernkott (1570-1636), burggraaf en commandant in Dillenburg. Het echtpaar kreeg drie kinderen: Hans Henrich, Anna Elisabeth en Katharina.

Het huwelijk tussen Anna van Saksen en Willem van Oranje was slecht en op 14 december 1571 werd Anna gedwongen in te stemmen met een scheiding. Anna werd vervolgens krankzinnig verklaard. Haar kinderen werden haar afgenomen en de resterende tijd van haar leven bracht ze door in een dichtgemetselde kamer in het paleis van de Saksische keurvorst in Dresden. Ze stierf daar aan uitputting. Ze ligt in Meißen, dat ligt in de deelstaat Saksen, Duitsland, begraven.

Charlotte van Bourbon

Op 12 juni 1575 trouwde de prins voor de 3e keer met Charlotte van Bourbon. In tegenstelling tot de andere huwelijken, zo blijkt uit zijn briefwisseling, ging het hier niet om een huwelijk uit louter berekening maar om wederzijdse genegenheid. Uit dit huwelijk werden 6 dochters geboren te weten

1) Louise Juliana *31-03-1576 +15-03-1644 x Frederik IV van der Paltz
2) Elisabeth *26-04-1577 +05-09-1642 x Henri de La Tour d'Auvergne
3) Catharina Belgica *31-07-1578 +12-04-1648 x Filips Lodewijk II van Hanau-Munzenberg
4) Charlotte Frandrina *18-08-1579 +16-04-1640 abdis in het klooster van St. Croix bij Poitiers
5) Charlotte Brabantina *17-09-1580 + augustus 1631 x Claude de La Tremoille 6) Emilia *09-12-1581 +28-09-1657 x Frederik Casimir van Palts Landsberg







Nog geen jaar na het tragische overlijden van Charlotte de Bourbon trouwde de op 12 april 1583 met Louise de Coligny *23-09-1555 en +13-11-1620. Zijn vierde vrouw was wederom een Française: de 28 jarige weduwe Louise de Teligny en de dochter van admiraal Gaspard de Coligny. Hoewel Louise de prins van Oranje alleen van naam kende, nam ze zijn aanzoek onmiddellijk aan. Dit was het enige jaar sinds 1572 dat zij niet in rouwkleding was gekleed. Het huwelijk van Willem en Louise was politiek beladen, haar Franse afkomst maakte Louise niet erg populair in de Nederlanden.
Hun zoon Frederik Hendrik werd geboren op 29 januari 1584.

Op 10 juli van datzelfde jaar overleed Willem van Oranje als gevolg van de aanslag van Balthasar Gerards en was Louise voor de tweede maal weduwe geworden.

Zij speelde als weduwe van Willem de Zwijger nog een zekere publieke rol; bij het beleg van Geertruidenberg (1593) ging zij, net als andere elegante dames, een kijkje nemen.

Nadat ze in 1619 tevergeefs bij haar stiefzoon prins Maurits had getracht de executie van Johan van Oldenbarnevelt te voorkomen, vertrok ze echter naar Frankrijk, waar ze tot haar dood in 1620 verbleef bij de Franse koningin-moeder Maria de' Medici.

3 augustus 1584: het lichaam van de prins wordt in het koor van de Nieuwe Kerk in Delft bijgezet in een tijdelijk grafmonument. Op een onbekend tijdstip is de kist met het lichaam van de prins in een kelder onder het koor bijgezet. Deze kelder is nu deel van de Koninklijke Grafkelders van de Oranjes onder en achter het tussen 1614 en 1623 gebouwde praalgraf van Willem van Oranje. Het hart van de prins blijkt bij de balseming apart te zijn gehouden. Het werd in een kleine loden doos teruggevonden onder de gisant.

Na zijn dood werd zijn zoon Maurits Stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht van 1584-1625. Na zijn dood volgde zijn halfbroer prins Frederik Hendrik hem op als Stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht 1625-1647

De titel prins van Oranje behoorde na de dood van Willem van Oranje toe aan zijn oudste zoon Filips Willem, van 1568 tot 1609 gegijzeld in Spanje. Deze kwam vrij in 1609 en kreeg de Bredase bezittingen en die van zijn moeder, Anna van Egmont, met bijbehorende titel tot zijn beschikking. Pas na het overlijden van Filips Willem in 1618 werd Maurits officieel de prins van Oranje.



De afbeeldingen uit deze log zijn afbeeldingen gevonden via Wikipedia en vallen onder Publiek Domein